NİŞANIN BOZULMASI NEDENİYLE HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ DAVASI

Nişanlılık ilişkisi farklı nedenlerle sona erebilir. En sık görülen neden ise evliliktir. Evlenme vaadiyle bir araya gelen iki insanın nişanlılık ilişkisi evlilik dışında bir sebeple sona ererse bazı sorunlar meydana gelebilir. Ülkemizde nişanlılık kimi adet ve geleneklerle birlikte idrak edilen, taraflara haklar tanıyan ve yükümlülükler yükleyen bir kurumdur.

Nişanlılık döneminde taraflar birbirlerine hediyeler verip, alırlar. Nişanlılık ilişkisinin evlenme dışında sona ermesi halinde bu hediyelerin akıbetinin ne olacağını TMK “Hediyelerin Geri Verilmesi” kenar başlıklı 122. maddesinde açıkça ortaya koymuştur. Mezkur maddede “Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.” denilmek suretiyle hediyelerin akıbetinin ne olacağı aydınlatılmıştır.

A. DAVACI ve DAVALI SIFATI

Davacı, nişan münasebetiyle alışılmışın dışındaki hediyeleri diğer tarafa kendisinin veya aile büyüklerinin verdiğini iddia eden taraftır. Bu kişiler nişanlının bizzat kendisi, anne veya babası yahut onlar gibi davranan kişiler olabilir. Takıların nişanlı tarafından bizzat takılması gerekmez. Davalı sıfatı, alışılmışın dışındaki hediyelerin verildiği iddia edilen nişanlıya aittir. Nişanlılığın 18 yaşından küçük olması halinde dava yine Aile Mahkemesinde ev başkanının sorumluluğu çerçevesinde velilere karşı açılmalıdır.

B. GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME

Bu tür davalar Aile Mahkemesinde görülür. Aile Mahkemesinin olmadığı yerlerde Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülür.

C. KUSUR İZAFİYETİ ÖNEMLİ MİDİR?

Yargıtayın yerleşik içtihatları gereği nisanın bozulması nedeniyle mutat hediyelerin geri alınmasına ilişkin davalarda kusur aranmaz. (Y3.HD, 17/09/2019 T., 2018/7816 E., 2019/6769 K.) Yani davacı taraf nişanın davalı tarafın kusuru sebebiyle bozulduğunu ispatlamak zorunda olmadan alışılmışın dışındaki hediyeleri geri isteyebilir.

D. İSPAT FAALİYETİ NASIL YÜRÜTÜLECEKTİR?

Öncelikle ispat faaliyetine ilişkin hususun Yargıtay içtihatlarınca şekillendiği belirtilmelidir. Bu sebeple bu dava açılmadan önce muhakkak bir avukata başvurulmalı ve ispat faaliyetinin nasıl yürütüleceği, Yargıtayın neleri delil olarak kabul ettiği yönünde avukatın bilgisi doğrultusunda hareket edilmelidir.

İspat faaliyeti hususunda Yargıtayın farklı kararları olmakla birlikte tanık dahil her türlü delilin kullanılabileceği belirtilmelidir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 19/09/2018 T., 2016/21201 E., 2018/8739 K. sayılı ilamında tanık delilin de ispat faaliyetinde kullanılabileceğini, aksine inandırıcı delil ve olaylar mevcut olmadıkça tanık deliline itibar edilebileceğini açıkça ortaya koymuştur. Tabii ki öncelikle ortaya konulması gereken husus dava konusu şeylerin davalıya, davacı nişanlı tarafından verildiğinin usulüne uygun olarak kanıtlanmasıdır.

E. MUTAD DIŞI HEDİYE KAVRAMI NEDİR?

Yargıtayın yerleşik içtihatlarına göre; nişan yüzüğü dışında kalan tüm altın, takı ve ziynet eşyaları mutat dışı hediye olarak kabul edilmiştir. Kural olarak giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen eşyaların iadesine karar verilemez. Giyinmekle eskiyen ve tüketilen eşyalar mutad dışı hediye sayılmadığından geri istenilmesi mümkün değildir. Örneğin nişanlıya takılan altın bir kolye geri istenebilirken; ayakkabı, kıyafet gibi giyinmek tüketilen eşyalar geri istenemez.

F. ZAMANAŞIMI

TMK 123 gereği nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden

bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.